Je paard opleiden, van de peuterspeelzaal tot universiteit

Je paard opleiden, van de peuterspeelzaal tot universiteit

In gesprek met Hester Stasse van Very Important Horse. Via gedragstherapie, coaching, trainingen en online masterclasses helpt Hester ruiter en paard om gedragsproblemen op te lossen. Ik heb Hester uitgenodigd voor de Ruiterdoelen Podcast naar aanleiding van een artikel op haar website: “Is jouw paard afgestudeerd aan de universiteit?” Want, zoals Hester ook mooi omschrijft in dat artikel heeft elk paard dat bij mensen leeft, net zoals wij zelf, een aantal scholen te doorlopen.

Dit artikel is een samenvatting van aflevering 6 van de Ruiterdoelen Podcast. Luister de hele aflevering op Spotify of lees hier verder. 

Je paard goed opleiden

Een paard wordt niet geboren met de kennis en de kunde om bijvoorbeeld aan een touwtje mee te lopen, om ergens langere tijd stil te staan of om van zijn vriendjes weg te gaan. Wij moeten paarden dat leren. Dat doe je in een bepaalde volgorde, vandaar dat ik als voorbeeld de scholen benoem die wij mensen ook doorlopen. Het helpt om een inzicht te geven in wat een paard ongeveer moet kunnen in welke periode van zijn leven.

Peuterspeelzaal voor veulens

Bij de peuterspeelzaal gaan we uit van een veulen. Op deze jonge leeftijd wil je nog niet veel van een paard vragen. Wat je wil bereiken in deze fase is heel simpel dat er mensen in de buurt van dat veulen kunnen komen die niets van hem willen in het begin. Je wilt dat het veulen nieuwsgierig wordt en zelf eens bij je komt kijken. Op een gegeven moment ga je hem dan eens aanraken. Je begint bijvoorbeeld bij de billen te kriebelen. Belangrijk is dat je het veulen niet vasthoudt, dat komt later. Je wilt het veulen namelijk zelfvertrouwen geven en daarom mag hij zelf kiezen of hij weggaat uit de situatie of niet.

Vervolgens ga je het veulen langzaam maar zeker op andere plekken aanraken. Het hoofd en de oren komen meestal als laatst. Laat zeker in het begin het halster nog even links liggen. Veulens lopen vaak toch wel met mama mee, dus laat ze lekker meelopen. Als het veulen iets ouder is kun je ze leren wat een halster is. Begin met bijvoorbeeld een lusje van halstertouw, om te leren dat je iets om zijn neus kunt doen. Vergeet ook niet het veulen te belonen! En dat doe je bij veulens niet met voer. Ze drinken namelijk nog melk en ze eten nauwelijks gras. Wat je wel kunt doen is belonen met kriebels, dat zijn ze al gewend en gek op!

De volgende stap is leren meelopen aan het halster. En dat kun je op verschillende manieren leren, met clickertraining of met Pressure and release training. Welke manier je ook kiest, zorg dat je het in hele kleine stapjes doet.

Een buitenrit is universiteitniveau voor paarden

Een heel goed voorbeeld van het universiteitsniveau is een buitenrit maken. Ook trailerladen en (wedstrijden) rijden op vreemd terrein vallen onder dit niveau. Maar om te kunnen buitenrijden moet je paard al veel vaardigheden onder de knie hebben, zeker als je alleen op pad wilt. Durft je paard alleen het erf af? Is hij gewend om een langere tijd weg te zijn van de kudde? Maar denk ook aan dingen als schriktraining. Heb je je paard geleerd om met spannende situaties om te gaan? Dit wil je eerst thuis onder de knie hebben en daarna oefenen op onbekend terrein. Want het uitdagende van paarden is dat ze contextgebonden leren. Wanneer ze iets leren koppelen ze dat aan een plek, aan een persoon of aan een situatie. Dit betekent dat als jij thuis aan de hand oefenent, met bijvoorbeeld een trekker, dat het niet wil zeggen dat het daarna ook onder het zadel goed gaat. En wat onder het zadel goed gaat, dat wil dan ook niet zeggen dat het in het bos goed gaat. Je moet je paard die dingen dus ook op verschillende plekken ‘opnieuw’ leren. Meestal valt het kwartje dan wel een stukje sneller, zeker als je het op een aantal plekken hebt herhaald. Dan gaat dat stukje context er een beetje af en gaat je paard generaliseren. Hij snapt dan wat thuis gebeurt ook in het bos kan gebeuren en oke is.

Benieuwd naar alle verschillende scholen voor paarden en welke vaardigheden bij welke school horen? Bekijk hier het overzicht in het artikel van Hester.

Wat gaat er vaak fout in de opleiding van een paard?

Ik zie vaak dat mensen te snel (willen) gaan. Te snel gaan is eigenlijk een eigenschap die heel veel mensen hebben en dat heb ik zelf ook gehad!  Het is menselijk. Maar bekijk het eens door een paardenbril. Als jij nooit hebt geleerd om van je vriendjes weg te gaan, en je moet ineens alleen ergens op een vreemde poetsplaats staan om je hoeven te laten bekappen, door iemand die je niet (goed) kent…. Dat schiet jij toch ook in de stress?

Wij mensen moeten zorgen dat zo’n paard eerst leert van andere paarden vandaan te gaan, eerst heel kort en langzaam steeds iets langer. En dat ook de poetsplaats een veilige en leuke plek is. Je kunt dit oefenen door je paard iets te doen te geven terwijl hij bekapt wordt en op de poetsplaats staat, bijvoorbeeld een simpel trucje dat hij al kent, daar heb ik hele goede ervaringen mee. Maar ook iets simpels als een hooinet ophangen op de poetsplaats, is al vaak het verschil tussen dat het wel of niet goed gaat. Andere oplossing is: doe het dan in de buurt van zijn vriendjes. Als de poetsplaats en weggaan van vriendjes nog een stap te ver is, zoek dan naar een manier die wel ervoor zorgt dat je paard het op een ontspannen manier kan leren.

Hoe vaak moet je iets oefenen met je paard?

Je kunt beter een paar keer vaker kort oefenen, dan een keer te lang. En een of twee keer in de week een half uur oefenen is voor ons mensen kort maar kan voor je paard al te lang zijn. Zeker bij jonge paarden. Op het moment dat je iets gaat trainen, bijvoorbeeld in de bak weg van andere paarden, dan komt er een laagje spanning in wat ik het ‘spanningsemmertje’ noem. Dit zorgt ervoor dat je paard ook een veel kortere concentratieboog heeft. Dus als er dan iets in de omgeving gebeurt, bijvoorbeeld een trekker die langs komt, dan komt er weer een extra laagje in de emmer. En dat betekent dat er minder ruimte is om andere ‘spannende’ nieuwe dingen te introduceren. Het kiezen van het juiste moment en de juiste omgeving is daarom erg belangrijk. Raakt je paard overprikkelt? Neem dan ook echt wat stappen terug. Het is geen kwestie van doorgaan totdat het wel goed gaat, als je paard overprikkeld is gaat dat simpelweg niet meer.

Wanneer is de training afgelopen?

Je wilt ervoor zorgen dat je paard een positieve ervaring heeft en dan betekent stoppen op het hoogtepunt. Vaak krijgen wij mensen dan ook spanning en frustratie als iets niet goed gaat. Op tijd stoppen is een van de moeilijkste dingen! Vaak willen we nog één keer iets herhalen of nog een klein stapje verder gaan want het paard is zo braaf. Probeer juist als het zo fantastisch gaat te stoppen. Ik doe dat letterlijk zo nu en dan zeker met rijden, want vanaf de grond heb ik ondertussen meer ervaring dan in het zadel. Als ik met rijden echt op een gegeven moment iets heb van ‘wauw dit gaat zo fantastisch” dan stop ik, spring d’r af, haal het zadel en hoofdstel eraf en gaan we lekker samen los rondlopen in de bak. Die enorme release zorgt ervoor dat zo’n paard zoiets heeft van “oh! Nou, kennelijk was dit wel heel erg goed!” Het is de ultieme beloning!

Leer als ruiter de taal van je paard begrijpen

Het is aan ons paardenmensen om de taal van paarden te begrijpen zodat we bepaalde signalen leren te herkennen. Een paard gaat niet zomaar vervelend gedrag vertonen. Hij laat signalen zien. Ik raad het zeker aan om je te verdiepen in de paardentaal en de spanningsignalen van paarden. Pas dan kun je je paard ook echt begrijpen en zie je wanneer je een stapje te ver of te snel gaat. Daarom is het ook goed om heel veel dingen eerst aan de hand te oefenen en daarna pas vanuit het zadel. Er zijn veel mensen die zo snel mogelijk willen gaan rijden, maar dan mis je zoveel signalen van je paard. En vergeet niet dat je paard ook steun vind bij jou als je ernaast loopt. Je bouwt door grondwerk tegelijkertijd die band op met je paard, vanaf de grond, op gelijke hoogte. Daarom hecht ik dus ook heel veel belang aan grondwerk. Ik vind dat heel belangrijk, omdat je op die manier je paard echt goed leert kennen.

Heb je een meer introvert paard? Dan moet je nog meer gaan opletten, want introverte paarden laten hele kleine signalen zien, die veel mensen over het hoofd zien. Je moet dan letten op rimpeltjes rond de ogen, of net een neusgat wat meer opgetrokken wordt. Een gespannen mond is dan ook heel belangrijk, of de ademhaling. Daarom raad ik ook heel veel mensen aan (een dikke tip!) om een keer nulmeting te doen met je paard om te gaan kijken wat je ziet als je paard gewoon ontspannen is. Hoe vaak knippert je paard bijvoorbeeld met zijn ogen? Als de spanning iets omhoog gaat, dan zie je dat je paard meer gaat knipperen. Gaat de spanning te ver omhoog, dan stopt je paard met knipperen en weet je dat het spanningsemmertje aan het overlopen is.

Meer leren over paardengedrag en -communicatie?

Hester geeft via haar bedrijf Very Important Horse regelmatig online masterclasses. Ga naar haar website voor meer informatie.

Copyright © 2024 Ruiterdoelen